Areszt śledczy w Kielcach oczami studentów

W dniu 14 grudnia 2008 r. studenci III roku kierunku Pedagogika, specjalność Pedagogika Resocjalizacyjna i Sądowa, uczestniczyli w wycieczce edukacyjnej do Aresztu Śledczego w Kielcach. Opiekunem wycieczki była dr M. Skawińska; mgr E. Mazur; mgr E. Laurman-Jarząbek.

Z wycieczki dowiedzieliśmy się, że Areszt Śledczy w Kielcach jest przeznaczony dla kobiet i mężczyzn, oraz że podlega Okręgowemu Inspektoratowi Służby Więziennej w Krakowie. Znajduje się na terenie województwa świętokrzyskiego obsługując sądy i prokuratury w Kielcach, Starachowicach, Ostrowcu Świętokrzyskim, Skarżysku-Kamiennej, Jędrzejowie, Pińczowie, Busku, Włoszczowie, Opatowie, Sandomierzu, Staszowie i Kazimierzy Wielkiej.

W latach 1826-1827 dla potrzeb tworzonego więzienia i aresztu w Kielcach rozpoczęto adaptowanie budynków stojących na zapleczu Pałacu Biskupów Krakowskich (a dokładnie zamkowej wozowni). Całość prac ukończono w 1850 roku. Oficjalna nazwa więzienia brzmiała: Więzienie przy Sądzie Kryminalnym Guberni Radomskiej i Sądzie Policji Poprawczej w mieście Kielcach. Obecna jednostka powstała na peryferiach miasta w dzielnicy Piaski w 1981 roku, na bazie Ośrodka Zewnętrznego, istniejącego w obecnym miejscu od 1970 roku. Jednostka penitencjarna znajdująca się w centrum miasta przy ul. Zamkowej 3 przestała pełnić swoje funkcje - została definitywnie zamknięta, a wszystkie jej zadania przejął nowo powstały Areszt Śledczy na ul. Dzierżyńskiego 155 (obecnie Zagnańska).

Areszt Śledczy w Kielcach – zgodnie z Zarządzeniem Ministra Sprawiedliwości z dnia 21 maja 1999 roku w sprawie określenia przeznaczenia zakładów karnych (Dz. Urz. Min. Sprawiedl. Nr 2, poz. 14 z późn. zm.) – jest aresztem śledczym dla mężczyzn i kobiet, w którym funkcjonują również wyodrębnione oddziały dla skazanych mężczyzn (z podgrupami klasyfikacyjnymi P-1/t, M-1/t,) i kobiet ( z podgrupami M-1, M-2, P-1, P-2, R-1, R-2). Pojemność nominalna jednostki wynosi 736 miejsc.

Uczestników wycieczki po Areszcie Śledczym oprowadzał - kierownik działu terapeutycznego mjr Krzysztof Czekaj, który z przyjemnością odpowiadał na nasze pytania odnośnie: specyfiki pracy w jednostce, tego jak jest odbierana przez funkcjonariuszy Służby Więziennej i osoby pozbawione wolności, oraz jakim kryteriom należy sprostać by wstąpić w szeregi funkcjonariuszy Służby Więziennej.

Byliśmy w dwóch oddziałach: przejściowym i zwykłym, zobaczyliśmy, więc, w jakich warunkach wykonywane jest tymczasowe aresztowanie i kara pozbawienia wolności. Zapoznaliśmy się również z zasadami rozmieszczania tymczasowo aresztowanych i skazanych w celach mieszkalnych, z organizacją i zasadami funkcjonowania oddziału dla kobiet jak również oddziału terapeutycznego dla osób z niepsychotycznymi zaburzeniami psychicznymi oraz osób uzależnionych od narkotyków. Ku naszemu zaskoczeniu, mieliśmy również możliwość w niniejszych oddziałach, porozmawiać ze skazanymi odbywającymi karę pozbawienia wolności. W myśl obowiązujących aktualnie przepisów wykonywanie kary pozbawienia wolności w systemie terapeutycznym odbywa się w oddziale terapeutycznym o określonej specjalizacji. Jest to związane ze specyficznym sposobem organizowania w nich procesu resocjalizacji. W skład działu terapeutycznego mogą wchodzić[1]: kierownik działu, psychologowie, wychowawcy, inspektorzy i instruktorzy terapii uzależnień lub zajęciowej, lekarze i pielęgniarki. Ilość i rodzaj stanowisk jest zależna od pojemności i przeznaczenia oddziału terapeutycznego, oraz standardów obowiązujących w pozawięziennych placówkach udzielających świadczeń terapeutycznych osobom z niepsychotycznymi zaburzeniami psychicznymi, upośledzonym intelektualnie (w zapisach prawnych ciągle podawana jest stara nomenklatura upośledzeni umysłowo) oraz uzależnionym. Zakwalifikowane do zakładu przeznaczonego dla skazanych wymagających stosowania szczególnych środków leczniczo-wychowawczych odbywa się na podstawie badań lekarskich lub psychologicznych.

Celem umieszczenia osadzonego w tego typu zakładzie lub jego oddziale jest:

1. zapobieganie pogłębiania się patologicznych cech osobowości;
2. przywrócenie równowagi psychicznej;
3. kształtowanie zdolności współżycia społecznego (dotyczy osób niepełnosprawnych psychicznie);
4. zapobieganie pogorszeniu się ich stanu zdrowia (dotyczy niepełnosprawnych fizycznie);
5. przygotowanie do samodzielnego życia.

W dalszej części wycieczki, oglądaliśmy: pokoje wychowawców penitencjarnych, cele mieszkalne, świetlice, w których odbywają się między innymi zajęcia kulturalno-oświatowe, pole spacerowe, oraz niedawno oddaną ekumeniczną kaplicę. Zwróciliśmy uwagę, na stałą obecność kamer, skomputeryzowanie a przede wszystkim nowoczesne rozwiązania z zakresu zabezpieczeń oraz nadzoru. Dyskutowaliśmy również na temat deprywacyjnego charakteru izolacji więziennej, przejawów podkultury przestępczej, wypadków nadzwyczajnych i struktury osadzonych przebywających w jednostce.

Areszt Śledczy w Kielcach sprawia wrażenie nowoczesnej, czystej i zadbanej instytucji. Studenci oraz członkowie Naukowego Koła Penitencjarnego Wszechnicy Świętokrzyskiej dzięki tej wizycie wiele zyskali, za co dziękują gospodarzom aresztu.

Wojciech Matuszczyk
Aleksandra Ciak
Ewelina Borek

[1] Zarządzenie Nr 2/04 Dyrektora Generalnego Służby Więziennej z dnia 24 lutego 2004 r.. w sprawie szczegółowych zasad prowadzenia i organizacji pracy penitencjarnej oraz zakresów czynności funkcjonariuszy i pracowników działów penitencjarnych i terapeutycznych. Rozdział 12, § 100 ust. 1-2.